Nghị định tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng mô hình hải quan thông minh, hải quan số và Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030. (Ảnh minh họa: Cục Hải quan)

Chính phủ vừa ban hành Nghị định số 167/2025/NĐ-CP (Nghị định 167) sửa đổi, bổ sung một số điều của Nghị định số 08/2015/NĐ-CP ngày 21/1/2015 của Chính phủ quy định chi tiết và biện pháp thi hành Luật Hải quan về thủ tục hải quan, kiểm tra, giám sát, kiểm soát hải quan.

Nghị định được xây dựng với mục tiêu kịp thời thống nhất các nội dung trong hệ thống văn bản quy phạm pháp luật hiện hành, tạo cơ sở pháp lý cho việc xây dựng mô hình hải quan thông minh, hải quan số và Chiến lược phát triển hải quan đến năm 2030; đồng thời đơn giản hóa, bảo đảm tính minh bạch trong việc thực hiện các thủ tục hành chính, tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong hoạt động xuất nhập khẩu hàng hóa, xuất nhập cảnh phương tiện vận tải và bảo đảm tính hợp hiến, hợp pháp, thống nhất với các văn bản quy phạm pháp luật đã được sửa đổi, bổ sung và tương thích với các điều ước quốc tế liên quan lĩnh vực hải quan; củng cố cơ sở pháp lý về chuẩn cơ sở dữ liệu đầu vào phục vụ quản lý nhà nước về hải quan; công tác trị giá hải quan; thẩm quyền xử lý, thực thi công vụ của cơ quan hải quan trong các hoạt động kiểm tra sau thông quan và điều tra chống buôn lậu; nâng cao tính tuân thủ pháp luật của người khai hải quan.

Trong đó, tại Nghị định 167, Bộ Tài chính đã sửa đổi, bổ sung một số thủ tục hành chính theo hướng bảo đảm đơn giản hóa thành phần hồ sơ hải quan, đẩy mạnh số hóa hồ sơ, thực hiện các thủ tục hành chính theo phương thức điện tử, qua đó rút ngắn thời gian thông quan, giải phóng hàng.

Cụ thể, nghị định sửa đổi quy định tại khoản 2 Điều 25 theo hướng chỉ một số trường hợp được lựa chọn khai theo phương thức điện tử hoặc khai trên tờ khai giấy, góp phần yêu cầu người khai hải quan chuyển qua thực hiện thủ tục hải quan điện tử.

Bỏ nội dung về hồ sơ hải quan đối với hàng hóa trung chuyển tại Điều 44, gồm chứng từ vận tải, bảng kê chi tiết hàng hóa trung chuyển, văn bản cho phép của cơ quan có thẩm quyền, thông báo kết quả kiểm tra chuyên ngành.

Đặc biệt, nghị định sửa đổi, bổ sung quy định về trách nhiệm của người khai hải quan khi thông báo cơ sở sản xuất (Điều 37) theo hướng đơn giản hơn: Người khai hải quan chỉ cần có văn bản thông báo có cơ sở sản xuất, cam kết thực hiện sản xuất kinh doanh đúng ngành nghề đã được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt, thay vì xuất trình các chứng từ về giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh, chứng minh quyền sử dụng, quyền sở hữu về cơ sở sản xuất, mặt bằng sản xuất tại thời điểm nhập khẩu nguyên liệu, vật tư, máy móc thiết bị.

Đồng thời, bỏ các quy định phải thông báo về điều lệ tổ chức hoạt động, sổ cổ đông, báo cáo tài chính đối với trường hợp nhập khẩu để sản xuất xuất khẩu nhưng sau đó thuê gia công lại…

Ngoài ra, qua rà soát các quy định của pháp luật về chuyên ngành vẫn còn tồn tại quy định người khai hải quan phải nộp chứng từ chuyên ngành bản chính cho cơ quan hải quan - điều này là không phù hợp với yêu cầu điện tử hóa 100% chứng từ thuộc hồ sơ hải quan.

Do vậy, để triển khai thực hiện thủ tục hải quan điện tử, chấm dứt việc yêu cầu người khai hải quan phải nộp hồ sơ giấy ngay trong năm 2025 (trừ một số trường hợp đặc biệt) theo tinh thần Nghị quyết 57-NQ/TW, Nghị định 167 đã sửa đổi quy định tại khoản 2 Điều 33 Nghị định số 08/2015/NĐ-CP về thông báo kết quả kiểm tra chuyên ngành trên Cổng thông tin một cửa quốc gia.

Trường hợp cơ quan, tổ chức kiểm tra chuyên ngành chưa thực hiện thủ tục kiểm tra, cập nhật kết quả kiểm tra trên Cổng thông tin một cửa quốc gia thì cơ quan hải quan tiếp nhận bản chụp thông báo kết quả kiểm tra do người khai hải quan nộp thông qua Hệ thống xử lý dữ liệu điện tử hải quan.

Cùng với đó, nghị định cũng sửa đổi các quy định về thủ tục hải quan với phương tiện vận tải đường bộ, đường sắt, đường thủy nội địa xuất nhập cảnh theo hướng bổ sung nội dung quy định về việc thực hiện khai báo điện tử khi hệ thống công nghệ thông tin đáp ứng được việc khai báo bằng phương thức này.