Trung Quốc: hào phóng với quỹ, tín dụng xanh

Chính phủ Trung Quốc triển khai nhiều chính sách tài chính để khuyến khích khu vực tư nhân và người tiêu dùng tham gia chuyển đổi năng lượng:

Tín dụng xanh: Các ngân hàng quốc doanh như Ngân hàng Phát triển Trung Quốc, Ngân hàng Nông nghiệp Trung Quốc triển khai các gói vay lãi suất ưu đãi cho dự án cải thiện hiệu suất năng lượng.

Trợ cấp và khấu trừ thuế: Các doanh nghiệp đầu tư vào thiết bị tiết kiệm năng lượng được khấu trừ thuế giá trị gia tăng (VAT), thuế thu nhập doanh nghiệp hoặc nhận hỗ trợ một phần vốn đầu tư từ ngân sách địa phương.

Sở giao dịch tiết kiệm năng lượng và tín chỉ carbon: Trung Quốc đang xây dựng thị trường carbon ở cấp độ quốc gia, trong đó hiệu quả năng lượng đóng vai trò then chốt giúp doanh nghiệp giảm phát thải và mua bán tín chỉ.

Các nước tích cực triển khai tín dụng xanh để hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi năng lượng. Nguồn: chcu.com

Ngoài ra, Trung Quốc còn xây dựng các quỹ hỗ trợ quy mô từ cấp quốc gia đến địa phương:

Quỹ Cải tạo tòa nhà cũ: Ra mắt từ năm 2014, tới năm 2022, chính phủ dành 30 tỷ NDT để hỗ trợ nâng cao hiệu năng năng lượng trong xây dựng cũ.

Chương trình thành phố thí điểm đạt đỉnh carbon (2023): 100 đô thị tích cực cải tạo, áp dụng tiêu chí “cải tạo xanh” và tiết kiệm ít nhất 15 - 20% năng lượng.

Quỹ Tiết kiệm năng lượng ESCO, theo đó, các doanh nghiệp thực hiện hợp đồng đầu tư trước thiết bị năng lượng cho người dùng và hoàn trả chi phí thiết bị trong quá trình sử dụng suất năng lượng. Trung Quốc hiện có hơn 6.000 công ty ESCO hoạt động trên toàn quốc, phần lớn trong lĩnh vực công nghiệp nặng, chiếu sáng đô thị, và cải tạo nhà máy. Nhà nước xây dựng hệ thống xếp hạng, giám sát kỹ thuật và kết nối ngân hàng - doanh nghiệp - ESCO thông qua các nền tảng kỹ thuật số và hiệp hội ngành nghề. Đây là mô hình cho thấy khi nhà nước can thiệp chiến lược và tạo dựng hạ tầng thị trường, thị trường ESCO có thể phát triển nhanh và rộng.

EU: quỹ tái thiết và ngân hàng xanh

Để bảo đảm thực thi các chính sách này, EU đã thiết lập nhiều công cụ tài chính nhằm hỗ trợ chính phủ, doanh nghiệp và người dân trong quá trình chuyển đổi năng lượng:

Quỹ Phục hồi và Phát triển bền vững: Với quy mô lên tới 750 tỷ euro, quỹ này ưu tiên đầu tư vào hạ tầng xanh, công trình tiết kiệm năng lượng và đổi mới công nghệ.

Quỹ Hiện đại hóa: Dành cho các quốc gia thành viên có thu nhập thấp hơn trung bình EU, giúp họ cải thiện hệ thống điện, sưởi ấm và công nghiệp thông qua các công nghệ tiết kiệm năng lượng.

Chính sách thuế xanh: EU khuyến khích các quốc gia áp dụng thuế carbon, thuế năng lượng và ưu đãi thuế cho các thiết bị, công nghệ tiết kiệm năng lượng nhằm thúc đẩy thay đổi hành vi tiêu dùng.

Đan Mạch: nền dân chủ khí hậu và tài chính cộng đồng

Đan Mạch xây dựng mô hình “nền dân chủ khí hậu - tài chính cộng đồng”, theo đó, nước này áp thuế năng lượng trong công nghiệp và sử dụng nguồn thu thuế để thu hút các công ty đầu tư vào công nghệ sản xuất sạch, kết quả là sẽ giảm được gánh nặng thuế năng lượng cho các doanh nghiệp. Cơ chế này đã hoạt động được gần 20 năm, không giới hạn cho một ngành hay một khu vực nào mà được áp dụng rộng rãi cho tất cả các ngành và khu vực địa lý.

Cơ chế hỗ trợ này đã giảm được phát thải CO2 với mức chi phí kinh tế - xã hội thấp. Hơn nữa, phần lớn các công ty (trên 90%) thu được tác động tích cực từ những khoản đầu tư từ nguồn trợ cấp. Cơ chế này vừa nâng cao nhận thức về sử dụng năng lượng hiệu quả cho các công ty đồng thời ở cấp độ quản lý đã tập trung vào sử dụng năng lượng hiệu quả một cách thường xuyên liên tục.

Anh: đa dạng chương trình hỗ trợ

Anh sử dụng linh hoạt nhiều công cụ và chính sách hỗ trợ. Đầu tiên là công cụ thuế, theo đó, người dân được giảm thuế VAT khi mua và lắp đặt các thiết bị như cửa sổ cách nhiệt, bơm nhiệt, hệ thống năng lượng mặt trời…

Anh cũng thành lập Quỹ Đổi mới năng lượng nhằm hỗ trợ các dự án nghiên cứu và ứng dụng công nghệ tiết kiệm năng lượng trong xây dựng, công nghiệp và giao thông.

Ngoài ra Anh còn áp dụng cơ chế định giá carbon và Giấy phép phát thải, cho phép các doanh nghiệp giao dịch hạn ngạch phát thải, đồng thời khuyến khích đầu tư vào các giải pháp tiết kiệm năng lượng để giảm chi phí môi trường.

Mới đây, Anh đã đưa ra nhiều chương trình ưu đãi đa dạng, đặc biệt tập trung vào các hộ gia đình thu nhập thấp. Chẳng hạn như Chương trình cách nhiệt đưa ra năm 2023 cung cấp ngân sách 1 tỷ bảng cho giai đoạn từ 2023 - 2026, hỗ trợ hộ nghèo nâng cấp cách nhiệt (tường, mái, sàn), tiết kiệm 300 - 400 bảng/năm.

Chương trình Energy Company Obligation (ECO4): nhà cung cấp năng lượng bị bắt buộc hỗ trợ các hộ thu nhập thấp đến 2026.

Chương trình Thúc đẩy Tài chính tòa nhà xanh nhằm phát triển các sản phẩm tài chính xanh cho phép áp dụng hiệu quả năng lượng, sưởi ấm ít carbon và các biện pháp cải tạo sản xuất điện siêu nhỏ.

Các chương trình hỗ trợ này có ưu điểm là đa dạng chính sách cho cả lĩnh vực công và tư. Tuy nhiên, do chỉ mang tầm nhìn ngắn hạn, chúng có thể dễ dàng bị điều chỉnh bởi chi tiêu công.